Sezon itibariyle çalışanların yıllık izin kullanımı başladı. Peki “Yıllık izin” ile ilgili merak edilen konular neler? Haklar neler? İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süreleri…
1-İş kanunumuzda yıllık izin hakkı;
Yıllık izin kullanımı Anayasal bir hak olup detayları 4857 sayılı İş Kanunu çerçevesinde düzenlenmiştir.
Madde 53 – İş yerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir.
Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez. Diye tarif edilmiştir.
2-İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;
a) Bir yıldan beş yıla kadar (beşinci yıl dâhil) olanlara on dört iş günü,
b) Beş yıldan fazla on beş yıldan az olanlara yirmi iş günü,
c) On beş yıl (on beşinci yıl dâhil) ve daha fazla olanlara yirmi altı iş gününden,
az olamaz. Yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün artırılarak uygulanır.
Ancak on sekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz.
Yıllık izin süreleri, iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir.”
3-Yıllık ücretli izin yerine işveren para önerebilir mi veya çalışan tarafından talep edilebilir mi?
Anayasa’nın 50’nci maddesi ve İş Kanunu’nun 53’üncü maddesine istinaden dinlenmek çalışanın hakkıdır ve bu nedenle izin süreleri paraya çevrilip çalışana teklif edilemez veya çalışan böyle bir talepte bulunamaz.
4- Yıllık izin ücretinin ödenmesi
“Madde 57 – İşveren, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini ilgili işçinin izine başlamasından önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadır.
Bu ücretin hesabında 50’nci madde hükmü uygulanır.
5-Yıllık ücretli izne hak kazanma ve izni kullanma dönemi
“Madde 54 – Yıllık ücretli izne hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçilerin, aynı işverenin bir veya çeşitli iş yerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek göz önüne alınır. Şu kadar ki, bir işverenin bu Kanun kapsamına giren iş yerinde çalışmakta olan işçilerin aynı işverenin iş yerlerinde bu Kanun kapsamına girmeksizin geçirmiş bulundukları süreler de hesaba katılır.
6-Yıllık izin süresince çalışma yapılabilir mi?
İş Kanunu’nun 58’inci maddesi gereği, yıllık izin süresince bir çalışma yapılamaz.
7-Yıllık izin bakımından çalışılmış gibi sayılan hâller
“Madde 55 – Aşağıdaki süreler yıllık ücretli izin hakkının hesabında çalışılmış gibi sayılır:
a) İşçinin uğradığı kaza veya tutulduğu hastalıktan ötürü işine gidemediği günler (Ancak, 25’inci maddenin (I) numaralı bendinin (b) alt bendinde öngörülen süreden fazlası sayılmaz.)
b) Kadın işçilerin 74’üncü madde gereğince doğumdan önce ve sonra çalıştırılmadıkları günler.
c) İşçinin muvazzaf askerlik hizmeti dışında manevra veya herhangi bir kanundan dolayı ödevlendirilmesi sırasında işine gidemediği günler (Bu sürenin yılda 90 günden fazlası sayılmaz.)
d) Çalışmakta olduğu iş yerinde zorlayıcı sebepler yüzünden işin aralıksız bir haftadan çok tatil edilmesi sonucu olarak, işçinin çalışmadan geçirdiği zamanın on beş günü (işçinin yeniden işe başlaması şartıyla)
e) 66’ncı maddede sözü geçen zamanlar
f) Hafta tatili, ulusal bayram, genel tatil günleri.
g) 3153 sayılı Kanun’a dayanılarak çıkarılan yönetmeliğe göre röntgen muayenehanelerinde çalışanlara pazardan başka verilmesi gereken yarım günlük izinler. (1)
h) İşçilerin arabuluculuk toplantılarına katılmaları, hakem kurullarında bulunmaları, bu kurullarda işçi temsilciliği görevlerini yapmaları, çalışma hayatı ile ilgili mevzuata göre kurulan meclis, kurul, komisyon ve toplantılara yahut işçilik konuları ile ilgili uluslararası kuruluşların konferans, kongre veya kurullarına işçi veya sendika temsilcisi olarak katılmaları sebebiyle işlerine devam edemedikleri günler.
ı) (Değişik: 04.04.2015-6645/35 md.) Ek 2’nci maddede sayılan izin süreleri,
j) İşveren tarafından verilen diğer izinler ile 65’inci maddedeki kısa çalışma süreleri.
k) Bu Kanunun uygulanması sonucu olarak işçiye verilmiş bulunan yıllık ücretli izin süresi.”
8-Hafta Tatilleri Yıllık İzinden Sayılır Mı? ? Hafta tatilleri yıllık izinden sayılır mı?
Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz
9-İşçinin iş görme ediminin alacaklısı olan taşeron firmalarının sürekli değişmesi durumunda işçinin izin kullanma hakkı bundan nasıl etkilenmektedir?
Alt işveren işçilerinden, alt işvereni değiştiği hâlde aynı işyerinde çalışmaya devam edenlerin yıllık ücretli izin süresi, aynı işyerinde çalıştıkları süreler dikkate alınarak hesaplanır.
Asıl işveren, alt işveren tarafından çalıştırılan işçilerin hak kazandıkları yıllık ücretli izin sürelerinin kullanılıp kullanılmadığını kontrol etmek ve ilgili yıl içinde kullanılmasını sağlamakla, alt işveren ise altıncı fıkraya göre tutmak zorunda olduğu izin kayıt belgesinin bir örneğini asıl işverene vermekle yükümlüdür.
10- İşverenin kayıt tutma zorunluluğu
İşverenin işyerinde çalışan tüm işçilerin yıllık izinlerini gösterir bir kayıt tutma zorunluluğu vardır. Bu kayıtlar yıllık izin defteri şeklinde düzenlenebileceği gibi kartoteks biçiminde de tutulabilir.
